Càng bị nợ càng làm nhiều

Ông L.V.T., giám đốc một doanh nghiệp (DN) xây dựng tại Thanh Hóa tâm sự, biết là xây dựng danh thiếp công trình vốn ngân sách sẽ bị nợ, nhưng giờ không làm không được. Doanh nghiệp buộc phải làm do còn phải duy trì mối quan hệ với địa phương và tạo việc làm cho công nhân. 

Ông cho biết, khi làm thuê đệ trình quốc gia các nhà thầu phải tự bỏ vốn, sau đó mới quyết toán Phong Thủy . Nếu có nhận được vốn, cũng tiền là nhỏ giọt. Làm công đệ trình nhà nước bị nợ tính sổ 6 tháng là bình thường. Nhiều công trình còn nợ 2-3 năm. Dù chỉ là lẻ loi vị nhỏ, nhưng có thời khắc năm 2013, Cty ông bị địa phương nợ hơn 30 tỷ đồng. Sau hơn hai năm, công ty vẫn bị chôn vốn 10 tỷ đồng chưa đòi được.

Theo vị giám đốc trên, để có tiền thi công các công trình nhà nước, phục dịch hết DN nhỏ như của ông đều phải vay vốn ngân hàng.

“Lãi suất ngân hàng DN vẫn phải trả, nhưng không ai được trả lãi khi bị nhà nước nợ. Để duy trì hoạt động, chúng tao phải vay ngân hàng, sử dụng chỉ từ đề án này đập vào đề án kia, công trình trước trả công trình sau. Nợ chéo tạo ra vòng luẩn quẩn khiến nhiều DN, ngân hàng lâm vào cảnh không lối thoát”, ông nói. 

Giới xây dựng cũng không ít lần chứng kiến nhiều trường học hợp DN đứng bên bờ vực vỡ nợ do bị danh thiếp cơ quan Nhà nước nợ thanh toán xây dựng cơ bản. 

Đây là “nỗi đau” trong ngành xây dựng ai cũng biết nhưng tiền là chưa công bố. Nhiều DN tắt thở đứng do bị ngân sách nợ, kéo theo đề án phải dừng thi công. “Để tìm lối thoát, công ty đồng cân dám nhận vài công trình nhỏ để duy trì quan hệ và dần chuyển sang xây dựng dân dụng”, ông T. chia sẻ.

Báo cáo gửi Quốc hội cuối năm 2013 của Chính phủ về tình hình nợ ứ đọng XDCB (từ vốn ngân sách và trái phiếu Chính phủ) cho thấy bức tranh màu xám phủ lên tương lai danh thiếp doanh nghiệp. Tính tới 30/6/2013, nợ XDCB cả nước là 43.358 tỷ đồng (tại 15.638 dự án). 

Các tỉnh, thành lớn cũng là nơi nợ XDCB nhiều nhất. Như Hà Nội, cuối năm 2013, thành thị nợ hơn 3.200 tỷ đồng. Sáu tháng đầu năm 2014, số nợ tăng lên 4.000 tỷ đồng (trong đó nợ của thành thị trên dưới hơn 1.000 tỷ đồng, còn lại là nợ của các quận, huyện). 

Trong phiên chất vấn tại kỳ họp HĐND TP Hà Nội ngày 10/7 vừa qua, khi nghe bẩm về số phận nợ XDCB của Sở KH&ĐT, nhiều tuyệt vời biểu cảm thấy kỳ lạ về số mệnh liệu. “Mỗi kỳ họp lại thấy thưa con mệnh nợ khác nhau. Vậy đâu là con số cuối cùng?”, Chủ tịch HĐND Ngô Thị Doãn Thanh cũng băn khoăn. Hay như TP Đà Nẵng, tới nay vẫn còn nợ hơn 2.000 tỷ đồng… 

Nợ ứ xây dựng căn bản khiến nhiều doanh nghiệp điêu đứng. Ảnh: Sỹ Lực

Trông chờ phát hành trái phiếu

Trao đổi với PV Tiền Phong chiều 15/8, một lãnh đạo Sở KH&ĐT Đà Nẵng cho biết, trong hơn 2.000 tỷ đồng nợ XDCB của địa phương, phục dịch hết là ngân sách T.Ư nợ thành phố, như vốn cho danh thiếp công đệ trình vì trung ương chuẩn y và cấp ngân sách: Nhà thi đấu thể dục thể thao Đà Nẵng (nợ 624 tỷ đồng), cầu Nguyễn Văn Trỗi, Trần Thị Lý (nợ hơn 1.000 tỷ đồng)… 

Nợ XDCB không đồng cân ảnh hưởng DN, mà còn ảnh hưởng chi đầu tư XDCB của địa phương. Các công trình đã hoàn tất và quyết toán, nhưng Đà Nẵng chưa có kinh chi phí tính sổ cho nên phải chờ vốn trung ương để trả nợ DN. 

“Chúng tôi đã làm việc với các bộ, ngành để trợ thời tương ứng ngân sách trung ương năm 2014 chi trả nợ. Chính phủ cũng đã đồng ý trợ thời tương ứng cho Đà Nẵng. Thành phố đang khai triển phát hành 1.500 tỷ đồng trái phiếu địa phương để có nguồn trả nợ một phần cho nhà thầu”, lãnh tôn giáo Sở KH&ĐT Đà Nẵng nói.

“Rất khó để dẫn giải quyết, bởi vì có nhiều công trình được quyết định vội vã, theo phong trào và không nằm trong phương kế hoạch, đồng cân để tợp ứng một nhu cầu gì đấy của địa phương. Như trường học hợp đầu tư ngân sách cho xây dựng công trình phủ phục vụ sự kiện Festival đờn ca tài tử tại Bạc Liêu, công trình đã đầu tư rồi chẳng nhẽ lại không trả”. 

TS Lê Đăng Doanh

TS Lê Đăng Doanh cho rằng, hiện vớ cả tỉnh thành đều có nợ đọng XDCB. Tuy nhiên, giờ số mệnh nợ chuẩn xác là bao lăm vẫn chưa rõ, thành ra cần rà và thống kê cụ thể. 

Nếu thống kê hết vững chắc phải lớn hơn nhiều con mệnh 43.000 tỷ đồng được công bố. Về trả nợ, theo ông Doanh, ngân sách hiện không có khả năng trả nợ ứ đọng XDCB. Chỉ còn có cách phát hành trái phiếu Chính phủ để trả nợ, nhưng phải đại cẩn trọng. 

Về lâu dài, đầu tư ngân sách cần xét trên tài sở hiệu quả mới làm, nếu vẫn đầu tư tùy tiện nợ sẽ còn tăng. Nhiều lần tại danh thiếp kỳ họp, kỳ nào cũng quyết tâm sẽ không lặp lại đầu tư dàn trải, nhưng tiền sau đó ít lâu đã thấy xuất hiện dự án mới nằm ngoài phương kế hoạch.

Xem Thêm :

• Phong cách thời trang của cố trúc Hà Tăng