Trẻ em là đối tượng đặc biệt trong sử dụng thuốc, vì thế, cần hết sức thận trọng để tránh “tai nạn đáng tiếc”. Khi trẻ bị bệnh, cách an toàn nhất là đưa trẻ đi khám bệnh để được bác sĩ khám và chỉ định dùng thuốc.

Để trẻ uống thuốc dễ dàng và không sợ hãi

Trước hết, ta cần chọn dạng thuốc thích hợp cho trẻ. Đó là dạng thuốc lỏng như: si-rô, hỗn dịch, nhũ dịch hoặc thuốc giọt hòa vào nước để uống. Đây là các thuốc đã được bào chế thơm, ngọt nên trẻ rất thích uống. Ngoài các thuốc này, còn có các dạng thuốc bột, thuốc cốm đựng trong gói, khi uống sẽ hòa với nước thành dạng lỏng có mùi thơm, vị ngọt, dễ uống đối với trẻ em. Còn thuốc dạng viên uống, chỉ nên dùng cho trẻ lớn, có khả năng nuốt được thuốc viên. Không nên nghiền nhỏ viên thuốc hoặc mở viên nang cho trẻ em uống vì có một số loại thuốc chứa dược chất rất đắng, sẽ làm cho trẻ rất sợ hãi việc uống thuốc.

Điều cần lưu ý nữa là không nên hù dọa, tạo không khí căng thẳng mà cần mềm mỏng, kiên trì thuyết phục cho trẻ uống thuốc.

Cách cho trẻ uống thuốc

Đối với trẻ còn quá nhỏ, nên cho trẻ nằm hơi dốc, đầu cao hơn một chút và hơi nghiêng qua một bên để tránh sặc thuốc. Dùng ngón tay cái của bàn tay đang ôm trẻ ấn vào cằm để mở miệng trẻ, bàn tay kia dùng muỗng để đổ thuốc vào. Ở nước ngoài, người ta dùng ống nhỏ giọt hay bơm tiêm không có kim (loại bơm tiêm dùng một lần bán ở nhà thuốc) thay cho muỗng lấy thuốc lỏng và lấy thể tích chính xác dùng cho trẻ, nhỏ từ từ vào miệng trẻ, khi ấy, việc cho trẻ uống thuốc sẽ dễ dàng và tốt cho trẻ hơn.

Đối với trẻ lớn hơn, nên để trẻ đứng hoặc để uống thuốc với đầu hơi nghiêng ra sau chứ không ngửa hẳn. Nếu được, nên hòa thuốc dạng lỏng vào ly nước và khuyến khích trẻ tự cầm ly uống.

Cách nhỏ thuốc vào mũi cho trẻ

Đối với trẻ còn nhỏ, trước khi nhỏ mũi, nên nhúng lọ thuốc vào nước ấm để giúp dung dịch có độ ấm nhất định. Những nước có khí hậu lạnh rất cần làm điều này để niêm mạc mũi của trẻ không bị kích thích. Trước khi nhỏ mũi cho trẻ, nên rửa tay thật sạch.

Cách nhỏ thuốc: Ẳm ngửa trẻ. Lấy thuốc vào ống nhỏ giọt và nhỏ vào lỗ mũi cho trẻ đúng số giọt quy định. Nhỏ thuốc xong nên để đầu trẻ ngửa khoảng 5 phút. Lưu ý: nếu thấy trẻ hít thuốc mà bị ho, phải dựng trẻ ngồi thẳng, lấy tay vỗ nhẹ vào lưng của trẻ để giúp tống thuốc ra khỏi đường hô hấp.

Đối với trẻ lớn hơn, nên cho trẻ nằm ngửa, gối được đặt dưới vai và cổ, đầu ngửa ra. Phụ huynh ngồi ở phía sau đầu trẻ và tay kia nhỏ thuốc vào mũi. Nhỏ thuốc xong nên để trẻ nằm trong 5 phút để giữ thuốc trong mũi.

Không cho thuốc uống vào thức ăn, thức uống của trẻ

Không nên trộn thuốc vào sữa, bột hay thức ăn, thức uống. Mùi vị thơm ngon của thức ăn, thức uống sẽ hòa lẫn với mùi lạ của thuốc. Trẻ kén ăn hay nhạy cảm mùi vị sẽ phản ứng, từ chối thức ăn, thức uống đã được pha thuốc, dù đó là những thứ mà trước đây trẻ ưa thích. Đối với trẻ lớn hơn, trộn thuốc như thế trẻ sẽ cho là mình bị đánh lừa và mất lòng tin ở cha mẹ.

Phải cho trẻ dùng thuốc theo đơn thuốc. Tức là phải thực hiện 4 đúng: đúng thuốc (với tên thuốc ghi trong đơn), đúng cách sử dụng (như uống hoặc nhỏ mũi, nhỏ tai), đúng liều và đúng thời gian sử dụng thuốc (cả về số lần dùng thuốc trong ngày và thời gian dùng thuốc).

Như đã nói ở trên, dạng thuốc thích hợp cho trẻ là dạng lỏng như: si-rô, hỗn dịch, dung dịch, vì vậy, khi khám bệnh các bậc cha mẹ nên đề nghị bác sĩ ghi đơn lựa chọn cho con mình thuốc dạng si-rô hoặc đến mua thuốc tại nhà thuốc nên lưu ý chọn mua thuốc dạng lỏng.

Tủ thuốc gia đình nên có thuốc gì cho trẻ?

Nên có thuốc giảm đau hạ nhiệt paracetamol (không được dùng aspirin) để hạ sốt cho trẻ, thuốc kháng histamin ở dạng si-rô (phénergan, théralène) để trị ho, nôn ói và dị ứng, gói oresol để bù nước và chất điện giải khi trẻ bị tiêu chảy. Nên có dung dịch nhỏ mũi NaCl 0,9% (nước muối sinh lý) để nhỏ mũi khi trẻ bị nghẹt mũi, sổ mũi, dung dịch sát khuẩn như povidine để sát trùng các vết thương nhỏ ngoài da. Các thuốc thông thường này có thể hỏi dược sĩ tại nhà thuốc hoặc đọc kỹ hướng dẫn trước khi sử dụng cho trẻ. Xin nhấn mạnh, nên dùng thuốc thông thường trị các rối loạn nhẹ ở trẻ sau 3 ngày không thấy đỡ phải đưa trẻ đến bác sĩ khám bệnh.

Điều cần đặc biệt lưu ý nữa là các bậc phụ huynh nên cất giữ thuốc lưu tại nhà thật tốt, không cho trẻ dễ dàng lấy thuốc.

Lưu ý trẻ không “chịu” thuốc

Một số trẻ có thể quá mẫn cảm (thường gọi là không “chịu” thuốc) với một số thành phần của thuốc và có dấu hiệu dị ứng, Vì vậy, cần theo dõi trẻ trong và sau khi uống thuốc. Trẻ bị dị ứng thuốc gồm có các triệu chứng: dị ứng nổi mề đay, mẩn ngứa, vật vã, kích thích, nôn, rối loạn tiêu hóa, khó thở.

Lúc này cần phải ngừng thuốc ngay và đứa trẻ đến cơ sở y tế khám, để bác sĩ có biện pháp điều trị kịp thời.

PGS.TS. NGUYỄN HỮU ĐỨC